Xuân Hinh - Kẻ Chọc Cười Dân Dã
Suốt một thời gian dài, không ít lần tôi nhận được lời đề nghị cho ra đời một cuốn sách về bản thân mình. Tôi cũng từng suy nghĩ về điều đó nhưng cuối cùng đều từ chối. Viết một cuốn sách là công việc không đơn giản, nhất là sách về chính cuộc đời mình.
Tôi từng nghe ở đâu đó rằng, cuộc đời của một con người từ khi sinh ra, đến khi về già rồi chết đi, giống như một cuốn tiểu thuyết vậy. Đó là một hành trình có đầy đủ mọi cung bậc cảm xúc, có cao trào được tạo nên từ những nhân vật chính diện và phản diện, có ân oán, có tình yêu… Không ai có thể sống, làm việc suốt cả cuộc đời mà chỉ đơn độc một mình, không liên quan tới người khác. Và tôi - một người làm nghệ thuật - thì tất nhiên sẽ có một cuộc đời được bao quanh bởi hàng ngàn, hàng triệu nhân tố.
Mình viết như thế nào cho phải? Bởi, có chọn kể theo cách nào thì cũng sẽ ít nhiều liên quan tới người khác; mà những người có liên quan ấy, hầu hết lại là người của công chúng, giống như tôi. Họ có thoải mái đón nhận câu chuyện được kể ra từ góc nhìn của tôi hay không? Nhất là khi tôi luôn thích sự thẳng thắn, thành thật - điều không chỉ là tính cách mà còn là quan điểm sống của tôi.
Là một nghệ sĩ, tôi muốn được công chúng biết và quan tâm đến mình qua những tác phẩm nghệ thuật mà tôi đã và đang cống hiến. Tôi không muốn lôi kéo sự quan tâm của công chúng bằng những chuyện riêng phía ngoài sân khấu. Tôi tin những nghệ sĩ khác cũng cùng quan điểm này. Có nghĩa, câu chuyện tôi chọn kể, rất có thể sẽ ảnh hưởng đến đồng nghiệp, bạn bè tôi theo cách không chắc khiến họ thoải mái. Đây có lẽ là lý do lớn nhất khiến tôi chần chừ mãi việc bắt đầu viết một cuốn sách về cuộc đời mình.
Vài năm gần đây, tôi bắt đầu chủ động giảm bớt cường độ công việc, nhận ít lời mời hợp tác hơn, ít tham gia các hoạt động biểu diễn hơn. Nhịp sống của tôi chậm lại. Và, tôi có nhiều thời gian để suy ngẫm, về hành trình mình đã đi suốt mấy mươi năm qua, về việc bắt tay thực hiện những dự định đã ấp ủ từ lâu - những dự định mà dù thuộc lĩnh vực, hoạt động nào, cũng không nằm ngoài ý niệm vẫn luôn thường trực trong tâm trí tôi: Làm sao để trao truyền nghệ thuật dân tộc tới thế hệ trẻ. Tham vọng của tôi không dừng lại ở việc thổi lớn lên tình yêu dành cho văn hóa dân tộc trong lòng các bạn trẻ mà là có thể đào tạo được một thế hệ kế thừa đủ quan tâm, đủ yêu thích, đủ khả năng phát triển và truyền bá văn hóa dân tộc cho hậu thế.
Tôi là một nghệ sĩ, cũng là một người đàn ông bình thường, là một người con, người anh, người em, người chồng, người cha. Vậy nên, với tôi, thành công lớn nhất của một người đàn ông, ngoài sự nghiệp có thể khiến ta ngẩng cao đầu khi nhắc đến, còn là việc có một gia đình hạnh phúc. Con cái khôn lớn, ngoan ngoãn, thành đạt; bố mẹ, anh em hòa thuận, thương yêu nhau. Cho tới thời điểm hiện tại, tôi tự thấy cuộc sống của mình hạnh phúc, viên mãn với “tác phẩm” thành công nhất của cuộc đời chính là hai đứa con. Con cái là thế hệ kế thừa, không phải chỉ để tôi trao truyền tình yêu văn hóa dân gian mà còn cho tôi cơ hội như những người làm cha khác, được chỉ dẫn cho con về thái độ sống với người, với đời sao cho đúng luân thường đạo lý.
Thế rồi vào một ngày nắng như đổ lửa giữa mùa hè 2024, một lần nữa, lời đề nghị viết một cuốn sách về tôi lại đến. Như trên đã chia sẻ, khi giảm bớt áp lực công việc, tôi có nhiều thời gian cho chính mình. Và, tôi bắt đầu cẩn thận suy nghĩ về lời đề nghị này. Viết như thế nào? Viết những gì? Những điều tôi muốn kể liệu có ảnh hưởng đến người khác không?... Những suy nghĩ ấy đưa tâm trí của tôi trở lại với trạng thái bận rộn, hệt như những ngày còn đủ sức trẻ để nhận lời tham gia nhiều chương trình. Sự bận rộn này rất tích cực và thú vị, nhưng tôi vẫn chưa đi đến quyết định cuối cùng là có gật đầu hay không.
Cho tới khi cơn bão số 3 ập đến. Chỉ trong một ngày ngắn ngủi, mọi thứ xung quanh tôi tan hoang, những tin tức đau lòng về thiệt hại của đồng bào dồn dập khắp nơi. Mọi thứ diễn biến quá nhanh, theo cách không thể lường trước được. Hoặc có thể vì không quen lường đến những việc đau thương nên chúng ta dễ rơi vào trạng thái sững sờ, bàng hoàng khi những thứ tươi đẹp mới đó mà tan tành cả! Sự thật là những thứ chúng ta từng cho rằng sẽ tồn tại vĩnh cửu lại có thể biến mất chỉ sau một lần chợp mắt.
Vậy thứ gì mới có thể ở lại lâu dài, bền bỉ? Đây chính là câu hỏi đưa tôi đến gần hơn với quyết định để lại một cuốn sách. Không phải cuốn sách kể lể dài dòng về cuộc đời tôi, mà là những ghi chép, suy tư nhằm tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc, để bảo lưu và gìn giữ, để công chúng hiểu và trân quý những di sản của cha ông. Thêm một điều nữa, khi cơn bão qua đi, tôi bước vào khu vườn của Bảo tàng Đạo Mẫu - công trình là tâm huyết của cả cuộc đời tôi tích lũy lại - tự mình quét từng chiếc lá, nhặt từng cành cây gãy, cảm thấy lạ kỳ vì cả khu vườn rộng lớn không có một cây nào bị bật gốc. Hình ảnh khu vườn với những gốc cây kiên cường, vững vàng khiến tôi suy ngẫm rất nhiều, thậm chí, có cả một chút tâm linh giữa dòng suy nghĩ ấy: Phải chăng, sự vững chãi ấy được tạo thành từ sức mạnh của sự liên kết, sự hài hòa hợp lý giữa con người với thiên nhiên!
Đó chính là lúc tôi quyết định gật đầu đồng ý cho ra đời cuốn sách này. Khi đã đủ duyên thì mọi việc ắt sẽ tới!
Cuốn sách này sẽ không giống như bất kỳ cuốn hồi ký nào khác bạn từng đọc. Không có thông tin đời tư bí mật gì của Xuân Hinh ở đây cả. Hoặc, nếu bạn muốn từ những câu chuyện tôi kể để nuôi lớn sự tò mò về đời tư của nghệ sĩ này, nghệ sĩ kia, hay những vụ bê bối trong giới giải trí thì có lẽ bạn sẽ thất vọng. Từ đầu tôi đã nói về những mong muốn mà tôi ấp ủ từ rất lâu, đó là trao truyền lại tình yêu, nguồn cảm hứng về văn hóa dân gian cho thế hệ trẻ. Thế nên, quyển sách này hay những hoạt động nghệ thuật của tôi về sau, đều là để phục vụ cho nỗi niềm đau đáu ấy.
Hy vọng rằng, thông qua cuộc đời, hành trình làm nghệ thuật của tôi được kể lại trong cuốn sách này, độc giả sẽ thêm hiểu và yêu văn hóa dân tộc hơn. Và với những đồng nghiệp trẻ hoặc những người muốn chinh phục nghệ thuật truyền thống, thông qua cuốn sách này sẽ có thêm động lực, kinh nghiệm để vững bước trên con đường theo đuổi đam mê, vượt qua những cám dỗ nhất thời để đạt tới đỉnh cao sự nghiệp.
Với một nghệ sĩ chân chính, để đi trên con đường nghệ thuật đầy chông gai này, bên cạnh tài năng thiên phú thì không thể thiếu quá trình trau dồi, học hỏi, khổ luyện. Đam mê đi cùng với tri thức và tư duy nghệ thuật nhạy bén thì chắc chắn sẽ thành công. Nên, tôi muốn gửi gắm vào cuốn sách này nhiệt huyết được truyền cảm hứng tới những người trẻ đã, đang và sẽ dấn thân trên con đường nghệ thuật dân tộc, hy vọng sẽ giúp các bạn vững tin với lựa chọn của chính mình.
Tôi cũng kỳ vọng rằng, cuốn sách này sẽ mang tới cho bạn cái nhìn toàn diện, chân thực về một Xuân Hinh trong cuộc sống đời thường và nghệ thuật. Vì cuốn sách chính là món quà Xuân Hinh muốn gửi tới những người đã yêu mến, dõi theo Xuân Hinh trong suốt hành trình hơn bốn mươi năm hoạt động nghệ thuật đã qua. Đó là một lời cảm ơn. Bởi nếu không có khán giả thương yêu gần năm thập kỷ qua, thì đã không có một Xuân Hinh là “kẻ chọc cười dân dã” trong nghề, trong đời. Quả thật, không có sự lưu giữ nào, không có sự truyền thông, quảng bá nào lớn lao, nhanh chóng và bền vững bằng sự lưu truyền từ chính công chúng.
Và trên hết, đến cuối cùng, vẫn là câu nói ở trên, với Xuân Hinh, là nghệ sĩ thì phải có được những tác phẩm để lại cho cuộc đời và tác phẩm đó phải có tác động đến xã hội!
