Tư Duy Hệ Thống - Nền Tảng Biến Những Điều Phức Tạp Thành Đơn Giản
Cuốn sách này sẽ giúp chúng ta hiểu về khái niệm hệ thống và cách tư duy qua góc nhìn hệ thống. Bằng việc trình bày những ví dụ trực quan sinh động, những biểu đồ đơn giản hóa, chúng ta không chỉ hiểu về hệ thống mà còn nắm được lối tư duy dưới lăng kính hệ thống.
Một số vấn đề lớn nhất mà thế giới đang đối mặt — chiến tranh, nạn đói, nghèo đói và suy thoái môi trường — thực chất là những thất bại của hệ thống.
Một cuốn sách ngắn gọn, mang đến những hiểu biết quý giá để giải quyết vấn đề ở mọi quy mô — từ cá nhân đến toàn cầu, cung cấp cho chúng ta từ khái niệm cơ bản đến giải đáp cho những câu hỏi khó như:
? Tại sao hệ thống lại vận hành hiệu quả?
? Tại sao hệ thống luôn làm ta bất ngờ?
? Tại sao lại có bẫy hệ thống? Ta tận dụng cơ hội nào từ bẫy đó?
? Can thiệp vào hệ thống như thế nào?
? Sống trong thế giới hệ thống sao cho hiệu quả?
Cuốn sách được đúc rút từ 30 năm kinh nghiệm phân tích và giảng dạy về lý thuyết hệ thống của hàng chục bộ óc sáng tạo, hầu hết đều là thành viên hoặc chịu ảnh hưởng từ nhóm Động lực học Hệ thống của Học viên Công nghệ Massachusetts.
Tất cả đều được minh họa bằng các biểu đồ đơn giản, những ví dụ trực quan, để người đọc có thể hình dung và hiểu cách hệ thống vận hành.
Cuốn sách nhập môn quan trọng này đưa tư duy hệ thống ra khỏi phạm vi của máy tính và phương trình để đi vào thế giới cụ thể, thực tế: giúp độc giả phát triển các kỹ năng tư duy hệ thống được các nhà lãnh đạo tư tưởng trên toàn thế giới cho là thiết yếu cho cuộc sống trong thế kỷ 21.
- Các nhà quản lý. Những người đảm nhiệm ví trí quản lý tầm trung và cấp cao, cần có một tư duy hệ thống để có thể quản lý đội nhóm, công việc, dự án hiệu quả.
- Các sinh viên, người nghiên cứu về lý thuyết hệ thống. Bất cứ sinh viên, người nghiên cứu về hệ thống nào cũng sẽ được lợi từ cuốn sách này.
- Người đang làm việc trực tiếp liên quan đến vận hành, quản lý hệ thống; những người quan tâm đến hệ thống. Cuốn sách đưa ra những phần cốt lõi của lý thuyết hệ thống nhưng không động chạm đến những lý thuyết trừu tượng.
Donella H. Meadows (1941-2001)
Sinh ra tại Elgin, Illinois (Hoa Kỳ), Donella Meadows tốt nghiệp Đại học Carleton năm 1963 với bằng cử nhân Hóa học; năm 1968, bà lấy bằng tiến sĩ về Lý sinh tại Đại học Harvard.
Hai vợ chồng bà đều là thành viên trong nhóm nghiên cứu của giáo sư Jay Forrester – người phát minh ra ngành động lực học hệ thống, cũng như nguyên lý lưu trữ dữ liệu từ tính của máy tính – tại Học viện Công nghệ Massachusetts.
Từ năm 1972, bà giảng dạy tại Đại học Dartmouth cho đến khi qua đời đột ngột vào năm 2001 do bị nhiễm khuẩn.
ĐÁNH GIÁ/ NHẬN XÉT CỦA BÁO CHÍ/CHUYÊN GIA
“Đây là một cuốn sách tuyệt vời… Cuốn sách này đã mở rộng tư duy của tôi và định hình lại cách tôi suy nghĩ về đầu tư.” — Forbes
“Một tác phẩm kinh điển thời hiện đại” — The New Yorker
“Tư duy hệ thống là sách bắt buộc phải đọc đối với bất kỳ ai muốn điều hành thành công một công ty, cộng đồng hay quốc gia. Học cách tư duy hệ thống giờ đây là một phần của kỹ năng cần có đối với những người tạo ra thay đổi. Và đây là cuốn sách hay nhất thuộc thể loại này.” — Hunter Lovins
“Dana Meadows là người thông minh nhất mà tôi từng biết, bà có khả năng đưa ra những câu trả lời đúng đắn cho phần lớn các vấn đề. Cuốn sách này giải thích cách bà suy nghĩ, và do đó, mang lại giá trị to lớn với những người thường băn khoăn bà sẽ xử lý những vấn đề mới như thế nào. Một cuốn sách kinh điển!” ― Bill McKibben, tác giả cuốn Deep Economy
“Cuốn sách với những luận điểm rõ ràng và thú vị này sẽ giúp mọi độc giả nắm bắt được thế giới phức tạp của chúng ta thực sự vận hành như thế nào.” ― Amorry Lovins, Chủ tịch Viện Rocky Mountain
“Khi đọc cuốn sách này, tôi nhớ đến khoảng cách khổng lồ giữa các nhà tư tưởng hệ thống và các nhà hoạch định chính sách. Nếu cuốn sách giúp thu hẹp khoảng cách ấy, đó sẽ là đóng góp lớn lao nhất của Dana.” ― Lester Brown, nhà sáng lập đồng Chủ tịch Viện Chính sách Trái Đất
“Và khi Trái đất trở nên hỗn độn hơn, đông đúc hơn, liên kết hơn, phụ thuộc lẫn nhau hơn, biến đổi nhanh hơn, việc nắm được lối tư duy từ góc nhìn hệ thống cho phép chúng ta thấu hiểu về cả hệ thống, đồng thời rèn luyện khả năng hiểu cục bộ, nhìn thấy mối liên kết giữa các sự vật sự việc, đưa ra câu hỏi “nếu như” về những hành vi có thể diễn ra trong tương lai, cho ta sức sáng tạo và lòng dũng cảm để tái thiết hệ thống.”
“Hệ thống là một chuỗi những sự vật – người, tế bào, phân tử hay bất cứ thứ gì – gắn kết với nhau để tạo ra các quy luật hành vi của riêng chúng. Hệ thống có thể bị dồn nén, khơi gợi, định hướng bởi những lực tác động bên ngoài. Nhưng cách phản ứng lại các lực tác động này của mỗi hệ thống mang đặc trưng riêng, và trên thực tế, phản ứng này chẳng mấy khi đơn giản.”
“Một hệ thống không chỉ là phép tính cộng từ những thành phần của nó. Nó có thể sở hữu các hành vi thích nghi, động lực học, tìm kiếm mục đích, tự bảo tồn và đôi khi là tiến hóa.”
“Cơ thể con người là một ví dụ tuyệt vời về một hệ thống có tính đàn hồi. Nó có thể chống đỡ được hàng nghìn loại vi khuẩn thâm nhập khác nhau, có thể chịu đựng được các khoảng nhiệt độ chênh lệch lớn và nhiều loại đồ ăn khác nhau, nó có thể điều phối máu, làm liền vết thương, tăng hoặc giảm tốc độ tiêu hóa, và bù lại đến một mức độ nào đó những bộ phận bị khiếm khuyết.”
“Nói ngắn gọn, cuốn sách này cân đối cả hai mặt. Ta biết rất nhiều về cách thế giới vận hành, nhưng vẫn chưa hề đủ. Kiến thức của chúng ta là vô cùng; sự ngu muội của chúng ta còn hơn vậy. Chúng ta có thể cải thiện hiểu biết của mình, nhưng không thể khiến nó hoàn hảo.”
“Khi học được rằng cú đẩy nhỏ sẽ tạo ra phản ứng nhỏ, chúng ta nghĩ rằng cú đẩy lớn gấp hai sẽ tạo ra phản ứng lớn gấp hai. Nhưng trong hệ thống phi tuyến tính, cú đẩy lớn gấp hai có thể tạo ra phản ứng bằng một phần sáu, hoặc tăng bình phương, hoặc không có phản ứng nào.”
THÔNG TIN KHÁC VỀ TÁC GIẢ/TÁC PHẨM
Cuốn sách này đã được tiến sĩ Donella Meadows hoàn thành bản thảo vào năm 1993, tuy không được xuất bản vào thời điểm đó nhưng nhiều người đã chuyền tay nhau đọc bản thảo này. Donella đột ngột qua đời vào năm 2001, trước khi bà kịp hoàn thiện bản thảo để đưa ra xuất bản.
Theo tiết lộ của biên tập viên của cuốn sách này thì tác giả đã không ngừng sửa chữa bản thảo của mình: bà biên tập và thay đổi cấu trúc, tuy vậy, biên tập viên vẫn quyết định giữ lại những ví dụ trong bản nháp đầu tiên của tác giả từ năm 1993 vì vẫn thích hợp với hiện tại.
Cuốn sách được xuất bản chính thức sau khi Donella qua đời, như một sự tưởng nhớ đồng thời là để vinh danh bà, một nhà khoa học, một tác giả và là một trong những người truyền thụ xuất sắc của giới nghiên cứu hệ thống.
