Dien Ngon Nhan Si Dau The Ki XX - Phan Boi Chau - Cao Dang Quoc Dan

Diễn ngôn nhân sĩ đời đầu thế kỉ XX - Phan Bội Châu - Cao đẳng quốc dân

Người ta bây giờ đương cần có sách học.

Học sách Tàu ư?

Hán văn đã không còn thích dụng ở đời nay.

Học sách Tây ư?

Pháp văn còn chưa mấy người thông hiểu.

Lấy người mình đọc tiếng mình, thì sách nước mình ở lúc bây giờ không gì hơn làm bằng văn Quốc ngữ. Tuy nhiên việc làm sách đó có dễ dàng đâu! Tất phải: xa thì dò xét lịch sử của nước mình ở đời xưa; gần thì thăm dòm tệ bệnh của nước mình ở đời nay; ngoài thì trông gương các liệt cường ở hiện tại; trong thì đo tính vận mệnh dân tộc ở tương lai; nghĩ thế nào, viết một chữ, mở một lời mà hữu ích cho nhân tâm thế đạo, có thế mới là quyển sách có giá trị.

Tôi viết quyển sách nầy, chẳng qua tôi dâng một phần nghĩa vụ với quốc dân, hay không hay, đúng không đúng, có công hiệu gì hay không, thì quyền ở tại người đọc sách đó. Ông Khổng Tử có câu nói rằng: “Tri ngã kỳ duy Xuân thu hồ, tội ngã kỳ duy Xuân thu hồ”, nghĩa là: ai có biết lòng ta tất ở sách Xuân thu, ai bắt tội ta tất cũng ở sách Xuân thu.

Quyển sách tôi viết đây cũng nói như vậy”.

– Phan Bội Châu