Bầy người cưỡi khói, gồm 16 truyện ngắn khắc họa những thân phận người phụ nữ nhỏ bé một vùng nóng xứ cát không hiện đại, vùng đất không mấy thuận lợi về tự nhiên nhưng lại có bề dày văn hóa, lịch sử, vốn sống và nết sống riêng.
Tuy nhiên, sự xâm lấn của những thứ được cho là văn minh, hiện đại đã khiến con người và thiên nhiên nơi đây phải đứng trước những nguy cơ. Và người phải chịu những hậu quả, tàn dư, bị cuốn vào những bi kịch không ai khác chính là những người phụ nữ.
Bên cạnh đó, còn nỗi khổ tâm trong những nhân vật khi phải giằng co giữa một vùng ký ức muốn giấu nhẹm đi nhưng nó lại cứ hiển hiện, và nỗi sợ hình thành. Đó là nỗi khổ tâm của người mẹ trong truyện ngắn Trên đồng cỏ, phần thì muốn giữ bố cho con mình, phần muốn trả người chồng về cho người phụ nữ khác. Hay như người bà trong Bầy người cưỡi khói vì sợ đứa cháu gái sẽ như đứa con gái dại dột của mình bỏ đi nên bà đã quyết không cho người cháu đi xem kịch của những đoàn người đi xe cub 50 về làng biểu diễn…
Tuy vậy, những nhân vật trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Kim Hòa luôn thể hiện rõ nghị lực sống. Dù trải qua muôn vàn khó khăn, thậm chí bị lọc lừa, họ vẫn không thôi khát vọng, yêu thương. Đôi khi, sự bao dung của họ chính là sợi dây níu giữ những tâm hồn ngỗ ngược.
Song song với đó, tác giả cũng không ngần ngại đề cập tới những vấn đề nổi cộm đang diễn ra ở nhiều vùng nông thôn hủy hoại các giá trị văn hóa của cả một vùng, hủy hoại tâm hồn con người như đánh cắp cổ vật, khai thác cát, xâm lấn biển, v.v...
Dù viết về vấn đề gì hay bối cảnh nào, truyện của Nguyễn Thị Kim Hòa vẫn gây ấn tượng mạnh với người đọc. Ấn tượng không chỉ bởi thân phận con người trong truyện mà còn vì cách dùng câu chữ đắt, giàu cảm xúc khi tả tình, tả cảnh; cách dẫn dắt người đọc đi vào thế giới nội tâm của nhân vật nhẹ nhàng và tinh tế; cách mang đến bất ngờ ở những tình tiết cuối... Trên hết là trong những câu chuyện đầy bi kịch, người đọc vẫn tìm thấy được những điều tốt đẹp. Nó đẹp tựa như nắng trên đồi cát trong buổi sớm, khi những cụm sương còn đọng trên ngọn cây…
Với Bầy người cưỡi khói, Nguyễn Thị Kim Hòa cho thấy sự đa dạng trong cách kể chuyện, kỹ thuật viết, linh hoạt trong cách thể hiện điểm nhìn đã tạo ra sức hút riêng cho mỗi truyện ngắn.
