Giao Thương Kiến Tạo Thế Giới - Tương Tác Giữa Xã Hội, Văn Hóa Và Kinh Tế Từ 1400 Tới Nay
Khi người Trung Hoa thời Minh trao đổi lụa lấy bạc Tây Ban Nha, khi cà phê Mocha lan từ Yemen sang Paris, khi người Iroquois ở Bắc Mỹ từ chối thuốc lá Virginia vì mê giống Brazil trồng tại châu Phi - đó không chỉ là những giao dịch hàng hóa. Đó là những khoảnh khắc mà thị trường, văn hóa, quyền lực và trí tưởng tượng toàn cầu chạm nhau. Và cũng chính từ những trao đổi tưởng chừng nhỏ nhặt đó, thế giới hiện đại bắt đầu được kiến tạo - không qua các hội nghị toàn cầu hay công nghệ cao cấp, mà từ hành vi tiêu dùng, các mạng lưới thương nhân di cư, và cả những cú mặc cả thấm đẫm nghi thức, nghi ngại và ngẫu nhiên.
Giao thương kiến tạo thế giới là một trong những công trình có ảnh hưởng sâu rộng nhất về lịch sử thương mại toàn cầu trong hai thập kỷ qua. Được xuất bản lần đầu năm 1999 bởi Routledge (Taylor & Francis), cuốn sách đã trải qua bốn lần tái bản liên tục, được giảng dạy tại hơn 100 trường đại học hàng đầu như Harvard, Chicago, LSE, UC Irvine… và trở thành giáo trình nền tảng của các môn học về lịch sử thế giới, toàn cầu hóa, kinh tế học phê phán và nhân học thương mại. Ấn bản tiếng Việt này được chuyển ngữ từ bản mới nhất - với 10 tiểu luận bổ sung và phần kết luận được cập nhật - mang đến một trải nghiệm đọc vừa học thuật, vừa giàu tính kể chuyện, vừa thiết thực cho thời đại toàn cầu hóa đang được viết lại từng ngày.
Cuốn sách không chỉ kể về giao thương - nó mô tả sự vận hành của cả một thế giới qua những điểm chạm tưởng như vô nghĩa: từ củ khoai tây từng bị dân Napoli ném xuống biển giữa nạn đói, đến hành trình vươn mình của kẹo cao su từ thú vui nhỏ của công nhân Mexico thành biểu tượng đại chúng của nước Mỹ; từ hệ thống cống nạp Trung Hoa thời phong kiến có chức năng tương đương WTO thời nay, đến việc một cuộc hôn nhân xuyên châu lục có thể là đòn bẩy quyền lực thương mại. Trong thế giới mà Pomeranz và Topik tái dựng, hàng hóa không bao giờ chỉ là vật phẩm – nó là bản sắc, là biểu tượng, là công cụ điều phối quan hệ xã hội, và là đòn bẩy của các cuộc chiến.
Không giống bất kỳ cuốn sách lịch sử nào bạn từng đọc, Giao thương kiến tạo thế giới chọn cách kể bằng các đoạn tiểu luận ngắn - gần 100 bài - có thể đọc riêng lẻ như một tập truyện lịch sử đầy bất ngờ. Những câu chuyện trong sách không nhằm kết luận, mà để khơi gợi suy nghĩ, mở ra các lối hiểu đa chiều về những thứ ta vẫn tưởng là hiển nhiên: giá cả, thương hiệu, tiêu chuẩn thị trường, hay “quy luật cung - cầu”. Thay vì dựng nên một bản sử toàn cầu theo lối tuyến tính châu Âu - trung tâm, cuốn sách làm nổi bật vai trò của những thương nhân Phúc Kiến, những quý tộc Aztec, những mạng lưới buôn nô lệ Hindu, và những nữ doanh nhân Java - tất cả những người mà lịch sử chính thống thường bỏ quên.
Cũng vì vậy, cuốn sách trở thành nguồn tài liệu lý tưởng cho cả người đọc phổ thông muốn hiểu sâu về thế giới, lẫn các giảng viên, sinh viên trong các ngành như lịch sử, quốc tế học, kinh tế chính trị, hay văn hóa vật chất. Bạn có thể đọc bất kỳ chương nào trước - từ chủ đề thực phẩm gây nghiện như cà phê, thuốc phiện, sôcôla; đến vai trò của bạo lực và các tập đoàn đầu tiên; từ sự trỗi dậy của hàng hóa toàn cầu như ngũ cốc và dầu mỏ, đến những câu chuyện đằng sau các tiêu chuẩn đo lường, thương hiệu, bao bì, và chiến lược tiếp thị toàn cầu.
Cuốn sách dành cho những ai từng nghĩ toàn cầu hóa bắt đầu từ internet, hoặc tin rằng thị trường được điều hành hoàn toàn bởi lý trí. Nó dành cho những người từng nghi ngờ rằng hành vi tiêu dùng - từ thói quen uống trà, hút thuốc, cho đến cách chọn túi bánh kẹo - không chỉ là lựa chọn cá nhân mà là hệ quả của lịch sử, văn hóa và quyền lực. Và trên hết, nó dành cho những độc giả muốn thoát khỏi mô hình “homo economicus” - con người lý trí thuần túy – để thấy rằng: đằng sau mỗi món hàng là một đời sống xã hội, đầy tính biểu tượng, ký ức và tranh chấp.
